W  NASZEJ  SZKOLE  STOSUJEMY  W  PRACY  Z  UCZNIEM 

S Y S T E M    O C E N I A N I A    K S Z T A Ł T U J Ą C E G OO

Czym jest ocenianie kształtujące, zwane w skrócie OK?

————————————————————————————————————————————————————————

Ocenianie kształtujące to metoda pracy nauczyciela i uczniów pomagająca uczniom w uczeniu się, a nie jedynie realizowaniu programu nauczania.

Przyświecają jej następujące idee:

1. Systematyczne pozyskiwanie przez nauczyciela informacji o przebiegu procesu uczenia się nie tylko w perspektywie realizacji tematu czy działu obejmujących wiele spotkań, ale już w toku trwania danej jednostki lekcyjnej. Dzięki temu nauczyciel może „tu i teraz” modyfikować dalsze nauczanie i dawać uczniom informację zwrotną pomagającą im w nauce.
2. Pokazanie uczniowi, że to on jest odpowiedzialny za naukę i ukierunkowanie swojego rozwoju. Rolą nauczyciela zaś powinno być udzielanie uczniowi wsparcia oraz monitorowanie jego postępów.

Co stanowi podstawę OK?

————————————————————————————————————————————————————————-

Często jako nauczyciele i rodzice zadajemy sobie pytania: Co i w jakim stopniu wpływa na uczenie się uczniów? Co ma istotny wpływ na ich osiągnięcia?

Na te pytania – w toku przeprowadzonych badań nad procesami edukacyjnymi – starał się też odpowiedzieć prof. John Hattie. Doszedł on do wnioski, że najlepsze rezultaty przynoszą:

• monitorowanie nauczania,
• eksponowanie celów lekcji i kryteriów sukcesu,
• przekazywanie informacji zwrotnej,
• pozytywne relacje nauczyciel‑uczeń.

Do tych aspektów nawiązuje system OK, opierający się na pięciu filarach-strategiach, stanowiących fundament organizacji procesu nauczania:

1. Określanie i wyjaśnianie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu.
2. Organizowanie w klasie dyskusji, zadawanie pytań i zadań pokazujących, czy i jak uczniowie się uczą.
3. Udzielanie uczniom takich informacji zwrotnych, które umożliwiają im widoczny postęp.
4. Umożliwianie uczniom korzystania w procesie uczenia się z wiedzy i umiejętności koleżanek i kolegów.
5. Wspomaganie uczniów, by stali się autorami i podmiotami swojego procesu uczenia się.

Filary-strategie OK

————————————————————————————————————————————————————————-

W praktyce nauczycielskiej – w ramach oceniania kształtującego – stosujemy wszystkie pięć strategii. Na czym one polegają?

STRATEGIA 1.      CELE I KRYTERIA SUKCESU

Określanie i wyjaśnianie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu

Nauczyciel powinien dbać o to, aby uczniowie podczas lekcji znali jej temat, cele oraz kryteria sukcesu. Te informacje pozwalają nie tylko na prawidłowy przebieg procesu uczenia się, ale też zwiększają szanse uczniów na osiągnięcie sukcesu w nauce. Znajomość celu zwiększa również motywację uczniów do nauki i podjęcia za nią odpowiedzialności.

Cel lekcji musi być sformułowany w sposób zrozumiały dla każdego ucznia. Pod koniec lekcji nauczyciel sprawdza wraz z uczniami, czy cel został osiągnięty.

Nauczyciel musi również ustalić i podać uczniom do wiadomości, co będzie podlegało ocenie (tzw. „nacobezu” – na co będziemy zwracać uwagę) – kryteria sukcesu. Każda lekcja i każdy sprawdzian powinny być poprzedzone podaniem uczniom przyjętych kryteriów sukcesu.

Dzięki zastosowaniu pierwszej strategii uczeń wie czego i po co będzie się uczył, a także czego wymaga od niego nauczyciel oraz co powinien umieć, aby być dobrze ocenionym?

STRATEGIA 2.      DIALOG

Organizowanie w klasie dyskusji, zadawanie pytań i zadań przynoszących informacje, czy i jak uczniowie się uczą

Lekcja powinna być dialogiem pomiędzy nauczycielem a uczniami. Jego celem jest stymulowanie ciekawości uczniów oraz zachęcanie ich do rozważań i samodzielnego poszukiwania odpowiedzi. W oparciu o posiadaną przez uczniów wiedzę, nauczyciel formułuje zadania mające na celu tworzenie porównań i map myślowych.

Dzięki prowadzonemu przez nauczyciela dialogowi na temat tego, co uczniowie już zrozumieli, a na co należy poświęcić więcej czasu, wie on, na jakim etapie nauki są jego uczniowie i do tej wiedzy dostosowuje swoje nauczanie.

Nauczyciel (w oparciu o podejmowany dialog z uczniami) stale monitoruje stan wiedzy i umiejętności swoich uczniów i „nie przechodzi z materiałem dalej”, jeśli jego uczniowie jeszcze nie są na to gotowi.

STRATEGIA 3.      INFORMACJA ZWROTNA

Udzielanie uczniom takich informacji zwrotnych, które umożliwiają im widoczny postęp

Stopień, który nauczyciel wystawia uczniowi (podsumowujący jego pracę) niejednokrotnie nie jest informacją użyteczną. Stąd też w systemie OK nauczyciel stosuje w procesie uczenia się formę wyczerpującego komentarza – informacji zwrotnej. Stara się przy tym, aby informacja zwrotna często „gościła” w toku danej lekcji, odnosiła się do wcześniej ustalonych kryteriów sukcesu oraz odpowiadała na cztery podstawowe pytania:

• Co uczeń zrobił dobrze?
• Co należy poprawić?
• Jak należy to poprawić?
• Jak uczeń ma się dalej rozwijać?

STRATEGIA 4.      WSPÓŁPRACA UCZNIÓW, CZYLI WZAJEMNE NAUCZANIE

Umożliwianie uczniom korzystania w procesie uczenia się z wiedzy i umiejętności koleżanek i kolegów

W systemie OK nauczyciel wychodzi z założenia, że człowiek najlepiej uczy się w grupie, ponieważ proces nauczania jest procesem społecznym. Wobec tego nauczyciel tak organizuje proces uczenia się, aby uczniowie pracowali w parach lub w zespołach. Dzięki temu uczniowie nie tylko uczą się od siebie nawzajem, ale także kształtują w sobie umiejętność współpracy.

W toku pracy grupowej, uczniowie również – na podstawie poznanych wcześniej kryteriów – przekazują sobie informację zwrotną o wykonanej pracy.

STRATEGIA 5.      ODPOWIEDZIALNOŚĆ

Wspomaganie uczniów, by stali się autorami i podmiotami swojego procesu uczenia się

W systemie OK nauczyciel podejmuje różnorodne działania motywujące ucznia do nauki. Ważne jest przy tym wzmacnianie w uczniach poczucia własnej wartości oraz budowanie emocjonalnego zainteresowania nauczanym przedmiotem.

Wśród działań motywujących odnajdujemy m.in.: budowanie zainteresowania nauczanymi zagadnieniami, wskazywanie przydatności nauczanych treści w życiu codziennym, odnoszenie poznanych treści do otaczającego świata, zapraszanie do współpracy rodziców, zachęcanie uczniów do stosowania samooceny, zadawanie pytań kluczowych, czyli takich, które w ciekawy sposób pokazują szerszy kontekst tematu (np. Jak odróżnisz wodę destylowaną od wody mineralnej?).